"Ma sheegi karno ganacsatada aanu ku qabanno se keena alaabo dhacay ama bilaa tayo ah,..... Xeerbaa noo diidiya". Sidaa waxa yidhi masuul kamida saaraakiisha hay'adda Tayada ee Sonalilanf mar lagu Waraysanayay TV-ga ee MMTV.
In hal shakhsi oo macaash-doon ah, oo u badheedhay in uu halis galiyo bulshadeena oo dhan la dhawro danihiisa gaarka ah, ma waxa ay ka weyntahay tan guud ee ay dawladnimadu u joogto ilaalinteeda?
Qofka qof dila ayaaba magiciisa oo saddexan la baahiyaaye, oo la sheegaa in la qabtay, la dabajoogo ama la xikumaye, sidee ayay suurtogal u tahay in la yidhaahdo ha loo qariyo bulshada, mid sida ay u dhantahay ugu talogalay inuu wada sumeeyo, xoogaaga ay haystaana uu been kaga furto?
Hadda kuwaasi waa cadaw ama dulin dadka ku dul nool dhiiggooga iyo dhididkooga oo dawo uga dhigaya waxaanay ku dawobayn, oo fursad u siinaya in uu cudur-keenihii (germs) uu kusii baaho marba marka ka danbaysa illaa oo uu gaadho heer aan lala tacaali karin. Midda kale sharcigu ma waxa uu ilaaliyaa cidda ku xadgudubta ee iyadu dhawri weyda, misa dhibanaha?
Weynu ognahay in aanu sharci ilaalin khatar u baahan in la iska jiro halista lafteeda iyo cidda wadda ee ka tallaabsata xeeraka dhawra Bedqabka. Ciqaabaha sharci ee daImbiyada ay halistoodu saameyn guud leedahayna ee ka dhasha ku xadgudubka heerarka u yaalla dhawrista bedqabku maba yeelato masuuliyadoodu wax cudurdaar ah (kas-dhaaf, iwm) oo waxa la yidhaahdaa masuuliyaddaasi ka dhalataa waa mid culus ama waxa afka sharci loogu yeedhaa dambiyada ay masuuliyaddoodu culus tahay, "Strict liability offences".
Tusaale ahaan qofka gaadhi bilaa biriiga ah suuqa uu soo kaxaysta ee jidka lagu qabto, laguna caddeeyo, sharcigu uma eego in uu shil ku galay ama waxyeello sababay iyo in kale, sidoo kale kama dhegaysto haddii uu ku doodo "kamaan warqabin xaaladda gaadhiga", se sidiisaa ayaa dambigaas loogu qaadaa. Waxyeellada uu sababay haddii ay jirtana, wey kusii culaysisaa uun ciqaabta, ee ma aha mid dambi-falista go'aamisa. Sababta loo adkeeyayna way caddahay oo waxa la ilaalinayaa xilka qof iyo wadar ahaanba inaga saaran Ilaalinta Bedqabka Guud ee dadweynaha (Public safety and well-being).
Nasiib darradu se waxa ay tahay, masuulkan si cad umuu sheegin illaa imika xeerkaas ilaalinaya kuwa noocaas ah ee ka shaqeynaya in la qariyo daalin haddi la iska ogaan lahaa laga waaqsan lahaa waxyeellada iyo dhagarta uu ku hayo ummadda.
Qormadani waa falcelin (feedback,) wareysigaa ka dambeeyay markaan daawaday.
By Mohamed Ahmed Cabdi Ba'aluul
No comments:
Post a Comment